O Pirotu

Područje opštine Pirot okruženo je sa severa i severoistoka Starom planinom, sa najvišim vrhom Midžorom (2.169 m nadmorske visine). Južni i jugozapadni rub Pirotske kotline čine ogranci Vlaške (1442 m n.v.) i Suve planine (1809 m n.v.), a severozapad Pirotske kotline okružuju ogranci Svrljiške planine (1334 m n.v.).

Ovim područjem prolazio je stari antički put, poznat pod nazivom Via Militaris (vojnički put), kasnije nazvan Carigradski drum.

Grad je, prolazeći kroz različite vremenske periode, dobijao različita imena, pa je za vreme Rimskog carstva, u III i IV veku, imao naziv Turres (kula). Kroz vreme Pirot je dobijao nazive, kao što su: Pirgos, Thurib, Momčilov grad, Kale, Tvrđava (današnji naziv gradića je Kale). Arheološkim istraživanjem Srednjeg dela Pirotskog grada otkriveno je da je na tom mestu postojalo naselje još pre 5000 godina. Daljim istraživanjima u predelu starog grada otkriveni su i drugi tragovi iz eneolita i gvozdenog doba, a zatim i iz perioda Antike, Rane Vizantije i srednjeg veka.

Prirodne i kulturne znamenitosti Pirota i njegove okoline su svakako dovoljan razlog za posetu gradu. U okolnim predelima se nalazi veliki broj crkava i manastira, a pojedini zapisi navode da je nakon oslobođenja od Turaka popisano ukupno 13 manastira i 72 crkve. Lepote pirotskog kraja obuhvataju predele netaknute prirode i brojne kristalno čiste izvore, vodopade, reke, planinske obronke.

Pirot je svakako najpoznatiji po ćilimima, peglanoj kobasici i kačkavalju.

Pirotski ćilim pleni svojom lepotom, ornamentikom i bojom, a zbog svoje velike vrednosti i bogate ornamentike, ćilimi su vekovima krasili građevine i domove. Najveće bogatstvo pirotskog ćilima su upravo šare i ornamentika koja se na njima utkaje. Boje su žive i postojane, a lepota ćilima se ogleda u njegovoj skladnosti i kombinaciji šara.

Kačkavalj je jedan od simbola Pirota i njegove okoline. Najstariji pisani podaci o izradi kačkavalja na Staroj planini datiraju s početka XVIII veka. Zbog svoje specifične arome postao je poznat širom sveta.

Pirotska peglana kobasica je vrhunski specijalitet proizveden od najkvalitetnijeg kozijeg, ovčijeg i junećeg mesa, umešanog sa začinima. Peglana mora biti ljuta ili diskretno ljuta, jer je njena magija baš u ljutini. Kobasica se nakon punjenja vezuje u obliku potkovice i suši se na promaji. Tokom perioda sušenja, kobasice se svaka dva do tri dana peglaju (najčešće flašom), nakon čega dobiju oblik potkovice.

Danas je Pirot grad sa istom važnošću koju je imao i u prošlosti, a sama opština Pirot je jedna od najvećih opština po površini u Srbiji sa 67.552 stanovnika. U isto vreme Pirot je i sedište Pirotskog okruga, koji obuhvata četiri opštine.

Fotografije: D. Bosnić i D. Jovanović